برنامه غیرمتمرکز یا دی اپ (dApp) چیست و چه اهمیتی دارد؟

دنیای ارزهای دیجیتال سیزده سال پس از راه‌اندازی بلاکچین بیت کوین، تقریباً به صورت روزانه شاهد نوآوری در عرصه‌های مختلف است. امروزه کارهای زیادی روی خود بلاکچین انجام می‌شود، اما بسیاری از توسعه‌دهندگان اکنون بر روی برنامه‌های مبتنی بر بلاکچین کار می‌کنند. این برنامه‌ها که به نام dApps شناخته می‌شوند، هم در عملکرد و هم در ماهیت خود برجسته هستند و کاملاً از دنیای کریپتو نشئت گرفته‌اند. اما دی اپ چیست و چگونه کار می‌کند؟ برای دریافت پاسخ این پرسش و پرسش‌های دیگر با مجله اینترنتی هلواکس همراه باشید.

دی اپ چیست؟

dApp ها برنامه‌های غیرمتمرکزی هستند که مانند برنامه‌های استاندارد و کاربردی وب عمل می‌کنند اما اساس آن‌ها تفاوت دارد. درحالی‌که بیشتر برنامه‌ها از شرکت‌ها یا سایر منابع متمرکز می‌آیند، dApp ها از یک شبکه همتا به همتا یا تلاش گروهی سرچشمه می‌گیرند.

در حال حاضر، اکثر برنامه‌های کاربردی دی اپ بر روی شبکه‌های بلاکچین ساخته شده‌اند. این شبکه‌ها به افرادی که می‌خواهند یک dApp را توسعه دهند، پایه‌ای تضمینی برای تمرکززدایی ارائه می‌کنند. بیشتر بلاکچین‌ها از روش‌های حاکمیتی برای غیرمتمرکز نگه داشتن خود استفاده می‌کنند. بنابراین ایجاد یک dApp در شبکه‌های بلاکچین برای توسعه‌دهندگان بسیار منطقی است.

dApp ها تلاش می‌کنند تا ماهیت غیرمتمرکز خود را مانند زیربنای شبکه‌های بلاکچین در کانون توجه قرار دهند. برای انجام این کار، بسیاری از توسعه‌دهندگان dApp بر روی منبع باز، ایمن و مفید نگه داشتن برنامه‌های خود اصرار دارند. به‌عنوان‌مثال، BitTorrent، Tor و Popcorn Time برنامه‌های غیرمتمرکز اجراشده روی یک شبکه P2P یا همتا به همتا هستند. کاربران در این برنامه‌ها می‌توانند بدون واسطه یک محتوا را مصرف (خرید) یا عرضه (فروش) کنند یا هر دو عملکرد را به طور هم‌زمان انجام دهند.

رابطه دی اپ و بلاکچین

dApp ها برای اینکه منبع باز باقی بمانند، یک رکورد عمومی از کد و تراکنش‌های خود را بر روی بلاکچین ثبت و ضبط می‌کنند. درواقع dApp ها روی بستر بلاکچین قرار دارند. پس با بررسی دفتر کل بلاکچین می‌توان دید که چه تراکنش‌هایی در داخل هر dApp انجام می‌شود. به‌علاوه، بسیاری از dApp ها یک گیت هاب (GitHub) از کد برنامه خود را نگه می‌دارند تا کاربران بتوانند به درون برنامه وارد شوند و از روبراه بودن امور برنامه اطمینان حاصل کنند.

dApp ها تحت حوزه نفوذ شبکه‌های بلاکچین هستند و عملکردشان ارتباط مستقیمی به این موضوع دارد. حوزه نفوذ یا همان اثربخشی و امنیت شبکه بلاکچین زمانی افزایش می‌یابد که افراد بیشتری از آن استفاده کنند. زیرا هرچه افراد بیشتری از یک دی اپ استفاده کنند، افراد بیشتری نیز به ایمن کردن dApp و بررسی یا بهبود کدهای آن علاقه‌مند می‌شوند. چراکه یک dApp به‌گونه‌ای ساخته می‌شود که بیش از یک مرجع یا شخصیت مرکزی بتواند روی پروژه‌های آن کار کرده و آن را بهبود ببخشد.

دی اپ در مقابل برنامه‌های متمرکز

از مطرح شدن dApp ها به عنوان یک چارچوب طراحی نرم‌افزاری زمان زیادی نمی‌گذرد. اتریوم اولین بلاکچینی بود که به طور خاص برای مواردی مانند dApp ها توسعه یافت، به این معنی که از ظهور مفهوم dApp حتی یک دهه نیز نگذشته است. بنابراین، مدتی طول می‌کشد تا توسعه‌دهندگان بفهمند که مزایای برنامه‌های غیرمتمرکز نسبت به برنامه‌های متمرکز در چیست.

مزایای dApp ها نسبت به برنامه‌های متمرکز

ایجاد یک برنامه غیرمتمرکز نسبت به یک برنامه متمرکز مزایای بسیاری به همراه دارد. اما دلیل اصلی ساخت dApp این است که به‌سختی خاموش می‌شوند. برنامه‌های غیرمتمرکز در شبکه‌هایی اجرا می‌شوند که به طور کامل متعلق به یک فرد یا گروه نیستند. هنگامی‌که این قابلیت میزبانی را در سراسر اینترنت پخش می‌کنید، به طور بالقوه نقاط اتصال را در سراسر جهان ایجاد کرده‌اید. پس آفلاین کردن چنین برنامه منتشرشده‌ای بسیار سخت خواهد بود.

به‌علاوه، وقتی برنامه‌ای را در سراسر جهان پخش می‌کنید، می‌تواند با چارچوب زمانی منعطف خود در تمام ساعات روز اجرا شود. برنامه‌های متمرکز به سایر سرویس‌هایی متصل هستند (مثل بانک‌ها) که ممکن است خارج از ساعات کاری فعال نباشند یا خدمات محدودتری ارائه کنند. اما برنامه غیرمتمرکزتر همیشه کار می‌کند، چون به شخص خاصی به عنوان میزبان شبکه وابسته نیست.

همان‌طور که گفتیم دی اپ ها منبع باز هستند و توسط جوامع فعال و گسترده شبکه بلاکچین کنترل می‌شوند. گره زدن یک برنامه به اکوسیستم بلاکچین باعث می‌شود که آن برنامه در اختیار صاحب هر کیف پول روی آن زنجیره هوشمند قرار گیرد. آن هم بدون توجه به سخت‌افزار یا سیستم‌عاملی که صاحب آن کیف پول استفاده می‌کند.

معایب dApp ها نسبت به برنامه‌های متمرکز

dApp ها علیرغم پیشرفت‌های سال‌های اخیر خود هنوز کامل نیستند. آن‌ها نسبت به مدل طراحی برنامه‌های متمرکز و سنتی از برخی سوءاستفاده‌ها و معایب رنج می‌برند. به‌عنوان‌مثال، اکثر dApp ها به قراردادهای هوشمند یا کدهایی برای اجرای خود متکی هستند. متأسفانه این قراردادهای هوشمند را می‌توان هک کرد و مورد سوءاستفاده قرار داد. بنابراین اگر کسی متوجه وقوع مشکل در دفتر کل عمومی یا مخزن کدها نشود، آسیب جدی به دنبال خواهد داشت.

به‌علاوه، dApp ها تقریباً به دوران اولیه ظهور رایانه و اینترنت فعلی شباهت دارند. بنابراین هیچ‌چیز آن‌ها در یک رابط کاربری خوب ادغام یا بسته‌بندی نشده است. به این معنی که کاربر برای راه‌اندازی یک دی اپ باید دانش فنی مناسبی داشته باشد. برخی از سرویس‌ها این کار را آسان‌تر می‌کنند، اما هنوز برای اکثر کاربران قابل استفاده نیستند.

درنهایت، نقطه قوت dApp ها تحت شرایطی می‌تواند به نقطه‌ضعف آن‌ها تبدیل شود. قبلاً گفتیم که dApp ها می‌توانند تا زمان آنلاین بودن کاربران خود و در هرزمانی اجرا شوند. اما اگر هیچ کاربری برنامه غیرمتمرکز را میزبانی نکند، dApp کند می‌شود یا حتی از کار می‌افتد. شروع به کار هرکسی با یک dApp می‌تواند سخت باشد. زیرا تا حد زیادی به آنلاین بودن کاربران دیگر وابسته است.

مزایا و معایب دی اپ ها در یک نگاه

آینده دی اپ ها

فضای مالی در حال حاضر با حضور dApp های زیادی مواجه شده است. زیرا جوامع بلاکچین و ارزهای دیجیتال تصور دارند که رمز ارزها جایگزینی برای پول سنتی خواهند بود. بنابراین اکثر توسعه‌دهندگان آن‌ها نیز dApp هایی برای ارائه خدمات مالی ایجاد می‌کنند.

درعین‌حال و با گذشت زمان احتمالاً توابع جدیدی از کریپتو توسعه یافته و منشعب خواهد شد. مثلاً توکن‌های غیر مثلی (NFT) را داریم که به خاطر کمک به هنرمندان در افزایش درآمدشان بسیار محبوب شده‌اند. اما پیشرفت NFT می‌تواند برای سایر جنبه‌های بلاکچین مانند دی اپ ها نیز نویدبخش باشد.

بزرگ‌ترین مشکل dApp ها در آینده این است که بلاکچین‌ها چگونه مقیاس خود را مدیریت خواهند کرد. زیرا بسیاری از بلاکچین‌ها با پیوستن تعداد زیادی از کاربران به اکوسیستم خود و افزایش تراکنش‌ها با مشکلات کاهش سرعت یا گران شدن روبرو می‌شوند. بنابراین برنامه‌های غیرمتمرکز نمی‌توانند با تعداد پایگاه کاربری خود هماهنگی داشته باشند. زیرا با ترک اکوسیستم بلاکچین توسط کاربران، محبوبیت و کاربران dApp ها نیز کاهش می‌یابد.

جمع‌بندی

به‌طورکلی، دی اپ ها شهرت بلاکچین خود را افزایش می‌دهند و ازاین‌رو برای گسترش حوزه نفوذ کریپتو مفید هستند. قراردادهای هوشمند به dApp ها اجازه می‌دهد تا تعداد زیادی از تراکنش‌ها را به روشی غیرمتمرکز و مؤثر انجام دهند. با گذشت زمان، خواهیم دید که این ابزار جدید ارائه خدمات به کاربران ارز دیجیتال تا چه اندازه به راه‌هایی غیر از تراکنش‌های مالی نیز معطوف خواهد شد.